Opsporingsdiensten hebben een nieuwe slag geslagen in de strijd tegen georganiseerde criminaliteit door de cryptocommunicatiedienst Matrix te ontmantelen.
Deze dienst, gezien als opvolger van platforms zoals ANOM, Sky ECC en EncroChat, werd door criminelen gebruikt om onderling in het geheim te communiceren. Dankzij een internationale operatie, geleid door Nederlandse en Franse autoriteiten met steun van Eurojust en Europol, konden ruim 2,3 miljoen berichten worden onderschept.
Arrestaties en inbeslagnames
Tijdens de operatie, die vandaag plaatsvond, werden twee personen gearresteerd in Spanje. Het gaat om de vermoedelijke eigenaar en beheerder van de dienst, een 52-jarige man met Litouwse nationaliteit, en een 30-jarige Nederlandse verdachte. Laatstgenoemde wordt tevens verdacht van internationale cocaïnehandel in 2020, op basis van onderschepte berichten uit Sky ECC.
Bij de acties werden zes huiszoekingen uitgevoerd in Zuid-Spanje, waarbij onder meer €145.000 aan contant geld, een half miljoen euro aan cryptovaluta en meer dan 970 telefoons in beslag zijn genomen. Ook werd beslag gelegd op vier voertuigen en een woning ter waarde van naar schatting €15 miljoen. Daarnaast vonden er zes doorzoekingen plaats in Litouwen, en worden verdere aanhoudingen niet uitgesloten.
Geavanceerde infrastructuur
Matrix onderscheidde zich door een complexe technische infrastructuur, met meer dan 40 servers verspreid over meerdere landen. De belangrijkste servers bevonden zich in Frankrijk en Duitsland, terwijl de aansturing van de dienst vanuit Spanje plaatsvond. De dienst werd gebruikt door criminele netwerken in 33 verschillende talen, vooral in Zuid-Europa.
Volgens Stan Duijf, hoofd van de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies, waren criminelen overtuigd van de veiligheid van Matrix. “Deze dienst was technischer en internationaler dan voorgangers zoals Sky ECC en EncroChat. Maar ook hier bleek die veiligheid een illusie.”
Onthullingen via onderschepte berichten
De politie kon enkele maanden meelezen met de communicatie van Matrix-gebruikers, wat nieuwe inzichten gaf in internationale criminele netwerken. De onderschepte berichten bevatten informatie over drugshandel, wapenhandel, witwassen en andere criminele activiteiten. Matrix bood gebruikers een breed scala aan diensten, waaronder beveiligd (video)bellen, anoniem internetten en het beheren van transacties.
De toegang tot de app was exclusief; nieuwe gebruikers konden alleen worden toegelaten via uitnodigingen. Een toestel met een abonnement van zes maanden kostte tussen de €1.300 en €1.600 en werd voornamelijk geïnstalleerd op Google Pixel-telefoons.
Link met aanslag Peter R. de Vries
De politie kwam Matrix op het spoor na het aantreffen van een telefoon met deze dienst in de vluchtauto van de schutter bij de aanslag op misdaadjournalist Peter R. de Vries in juli 2021. Verder onderzoek wees uit dat een belangrijk deel van de infrastructuur in Frankrijk was gevestigd.
Internationale samenwerking
De operatie werd mogelijk gemaakt door drie jaar lang geheime samenwerking tussen politiediensten uit Nederland, Frankrijk, Litouwen, Italië en Spanje. Onder gezag van het Landelijk Parket werden teams als Team High Tech Crime en Serious Organized Crime ingezet. In juni 2024 werd een Operational Taskforce opgericht om de internationale inspanningen te coördineren.
Waarschuwing aan criminelen
Met de ontmanteling van Matrix wordt opnieuw duidelijk dat zwaar beveiligde communicatiediensten geen garantie bieden voor anonimiteit. Opsporingsdiensten benadrukken dat georganiseerde misdaad steeds meer afhankelijk is van complexe technologie, maar dat ook deze netwerken kwetsbaar blijven voor politieacties.
Mogelijk gebruik door geheimhouders
De politie roept advocaten, notarissen, artsen en andere beroepsgroepen die wettelijk verschoningsrecht hebben, op om zich te melden als zij de dienst mogelijk hebben gebruikt. Hun gegevens kunnen worden gecontroleerd en eventueel verwijderd.
Deze actie markeert een nieuwe mijlpaal in de wereldwijde strijd tegen georganiseerde criminaliteit en onderstreept het belang van internationale samenwerking.